طرحواره درماني ( Schema therapy ) چيست و چه كمكي به افراد مي‌كند؟ طرحواره درماني نوعي درمان روان شناختي است كه توسط جفري يانگ در سال 2003 شكل گرفت. اين درمان در تئوري خود رويكرد شناختي رفتاري را مبنا قرار داد اما از مفاهيم روانكاوي نيز در آن استفاده كرد. در اين روش درمانگر بر نيازهاي هيجاني بنيادين انسان تمركز كرده و تلاش مي‌كند دريابد چه نيازهايي از زمان كودكي ارضا نشده باقي مانده‌اند. در نهايت در اين رويكرد به بيمار كمك مي‌شود با اصلاح طرحواره‌هاي خود يا همان اصلاح باورها و انتظارات بتواند اين نيازها را در خود رفع كرده و دور باطل ناكامي‌هايي كه در زندگي تجربه مي‌كند را بشكند. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد طرحواره درماني تا انتهاي مطلب همراه ما باشيد.

منبع: طرحواره درماني

طرحواره درماني چيست؟

طرحواره درماني يا همان اسكيما تراپي نوعي رويكرد جديد در درمان‌هاي روانشناختي است. اين رويكرد كه توسط جفري يانگ در سال 2003 ابداع شده است، مفاهيم رويكرد شناختي رفتاري و روانكاوي را با يكديگر تركيب مي‌كند. در اين روش درمانگران عدم ارضاي نيازهاي هيجاني در دوران كودكي را مبناي شكل گيري طرحوراه‌هاي ناسازگار مي‌دانند. اين طرحواره‌ها كه همان انتظارات، باورها و ترس‌هاي فرد هستند، باعث مي‌شوند به گونه‌اي رفتار كند كه در بزرگسالي نيز نيازهاي خود را ناديده گرفته و در نتيجه آسيب‌هاي روان شناختي در ذهنش ادامه پيدا كند. طرحواره درماني با شناسايي طرحواره‌هاي ناسازگار و آموزش راهبردهاي مقابله‌اي مناسب براي رفع نيازهاي هيجاني به افراد كمك مي‌كند تا بتوانند به اين چرخه معيوب پايان ببخشند و به گونه‌اي رفتار كنند كه احساس رضايت بيشتري در زندگي داشته باشند. براي كسب اطلاعات در زمينه روانشناسي چيست كليك كنيد.

5 نياز هيجاني اصلي در طرحواره درماني

يكي از مفروضه‌هاي اصلي در رويكرد طرحواره درماني اين است كه همه انسان‌ها 5 نياز هيجاني اصلي دارند. اگر اين نيازها به درستي ارضا شوند سطح شادكامي در زندگي بالا مي‌رود. در مقابل ناديده گرفتن اين نيازها يا ارضاي بيش از حد آن‌ها توسط والدين، باعث مي‌شود كه طرحواره‌هاي ناسازگاري در ذهن شكل بگيرند. در ادامه هريك از اين نيازها را معرفي كرده‌ايم.

1- نياز به امنيت يا نياز به داشتن دلبستگي ايمن با ديگران

نياز به امنيت زماني بر آورده مي‌شود كه والدين به موقع در دسترس كودك قرار داشته باشند، متناسب با نيازهاي فرزندانشان به او پاسخ دهند و از نظر شخصيتي افراد باثباتي باشند. عواملي نظير جدا شدن از والدين در سال‌هاي اوليه كودكي يا نوسان‌هاي هيجاني زياد پدر و مادر مي‌تواند به اين نياز آسيب برساند.

2- نياز به هويت و خود مختاري

نياز به هويت و خود مختاري به اين معناست كه فرد در عين حال كه نسبت به والدين احساس تعلق مي‌كند، بتواند عقايد خودش را داشته باشد. والدين بسيار سخت‌گير، دخالت گر، مضطرب، كنترل گر و هم چنين والديني كه بسيار سهل گير هستند ارضاي سالم اين نياز را با اختلال مواجه مي‌كنند.

3- طرحواره درماني | نياز به آزادي در بيان خواسته ها و هيجان ها

بسيار اهميت دارد كه در دوران كودكي بچه‌ها بتوانند نيازها و احساسات خود را بدون ترس با والدينشان در ميان بگذارند و در مورد آن‌ها آزادانه صحبت كنند. اين نياز معمولا در خانواده‌هايي كه سبك تربيتي مستبدانه‌اي دارند ناديده گرفته مي‌شود.

4- نياز به خويشتن داري و پذيرش محدوديت

افراد بايد در دوران كودكي به اين درك برسند كه همواره امكان رفع كامل همه نيازها وجود ندارد. انسان در اين دنيا همواره بايد بتواند سطحي از ناكامي را تحمل كند و محدوديت‌هاي موجود را بپذيرد. سبك تربيتي نازپرورده يا همان والديني كه به طور افراطي تلاش مي‌كنند همه نيازهاي فرزنداشان را برآورده كنند، از جمله نمونه‌هاي بارزي است كه ارضاي اين نياز را با مشكل مواجه مي‌سازد.

5- نياز به تفريح

بسياري از والدين ممكن است به تفريح به عنوان يك مسئله جانبي نگاه كنند و آن را به عنوان يك نياز اصلي در نظر نگيرند. اين باور باعث مي‌شود كه همواره به انجام كار مفيد و تلاش بسيار در زندگي تاكيد داشته باشند و در نهايت در اكثر موارد نياز به تفريح را ناديده بگيرند. در مقابل والديني كه بيش از حد به تفريح اهميت مي‌دهند نيز مي‌توانند منجر به بروز اختلال در رفع اين نياز شوند و الگوي رفتاري عشرت طلبانه‌اي را در فرزند خود شكل دهند. در نتيجه آنچه بسيار اهميت دارد، رعايت حد تعادل در رفع همه نيازهاي هيجاني است.

انواع طرحواره هاي ناسازگار در رويكرد طرحواره درماني

جفري يانگ معتقد است كه متناسب با هر نياز آسيب ديده يكسري طرحواره‌هاي ناسازگار شكل مي‌گيرد كه به شرح زير هستند:

1- طرحواره هاي مربوط به نياز دلبستگي ايمن

طرحواره‌هاي مربوط به نياز دلبستگي ايمن كه به طرحواره‌هاي حوزه طرد معروف هستند 4 مورد را در بر مي‌گيرند كه شامل موارد زير است:

– رها شدگي يا همان اعتقاد به تنها گذاشته شدن از جانب ديگران

– بي اعتمادي – بدرفتاري

– محروميت هيجاني

– طرد اجتماعي يا انزوا؛ زماني كه فرد احساس مي‌كند به هيچ گروهي تعلق ندارد.

2- طرحواره درماني | طرحواره هاي مرتبط با نياز هويت

در صورتي كه فرد در جريان رشدي نتواند از والدين خود مستقل فكر و احساس كند طرحواره‌هاي ناسازگار ديگري در او شكل مي‌گيرد كه شامل موارد زير است:

– وابستگي- بي كفايتي

– آسيب پذيري نسبت به ضرر يا بيماري

– خويشتن تحول نيافته؛ به اين معنا كه فرد ارزش وجود خود را در گرو وجود فرد ديگري مي‌داند.

– شكست

3- طرحواره هاي مرتبط با نياز آزادي بيان

در صورتي كه فرد نتواند خواسته‌ها و نيازهاي خود را به درستي با والدين در ميان بگذارد اغلب سبك فكري، هيجاني و رفتاري خاصي را شكل مي‌دهد كه باعث مي‌شود هميشه رفع نيازهاي ديگران را در اولويت خود قرار دهد. اين سبك در قالب طرحواره‌هاي زير خود را نشان مي‌دهد.

– ايثارگري

– اطاعت

– پذيرش جويي و جلب توجه

4- طرحواره هاي مرتبط با خويشتن داري

افرادي كه به درستي خود انضباطي را نمي‌آموزند و تحمل پذيرش محدوديت را ندارند، اغلب داراي 2 طرحواره اصلي هستند. وجه مشترك همه آن‌ها اين است كه اغلب به دنبال لذت‌هاي آني هستند و اهمال كاري مي‌كنند.

– استحقاق و بزرگ منشي

– خويشتن داري ناكافي

5- طرحواره درماني | طرحواره هاي مرتبط با نياز تفريح

اگر نياز هيجاني به تفريح و اوقات فراغت به شكلي سالم ارضا نشود احتمال شكل گيري طرحواره‌هاي زير تا حد زيادي وجود خواهد داشت:

– منفي گرايي و بدبيني

– شكل دهي معيارهاي سخت گيرانه، عيب جويي‌هاي افراطي

– بازداري هيجاني

– طرحواره تنبيه

كاربرد طرحواره درماني

طرحواره درماني از جمله رويكردهاي جديدي است كه در درمان انواع اختلالات روانشناختي كاربرد دارد. از جمله مزيت‌هاي اين رويكرد نسبت به ساير درمان‌ها اين است كه براي بيماران مقاوم به درمان كاربرد بيشتري دارد. يعني افرادي كه از ساير روش‌ها سودي نمي‌برند اغلب به طرحواره درماني جواب مي‌دهند. از جمله مشكلات مقاوم به درمان مي‌توان به اختلالات شخصيتي و مزمن اشاره كرد. براي كسب اطلاعات در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه درمان انواع مشكلات مي‌توانيد در هر زمان از روز براي روان درماني با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو از طريق شماره 02191002360 تماس بگيريد.

سوالات متداول

آيا والدين مي توانند به گونه اي رفتار كنند كه هيچ طرحواره ناسازگاري شكل نگيرد؟

هيچ انساني كامل نيست و در نتيجه هر پدر و مادري امكان دارد در ارضاي برخي نيازهاي فرزندشان با مشكل مواجه شوند. با اين حال هرچقدر آگاهي افراد افزايش يابد مسلما آسيب‌هاي وارده به نسل بعدي كاهش خواهد يافت.

براي عضويت در اينستاگرام (ذهن نو) كليك كنيد

آخرين تحقيقات علمي روانشناسي

ورود به صفحه

سوالي داريد؟ با ما تماس بگيريد

تماس با برترين مشاوران از طريق تلفن ثابت در سراسر كشور از 8 صبح الي 12 شب حتي ايام تعطيل

سراسر كشور :9099070354

جهت مشاوره تلفني با موبايل و رزرو وقت حضوري

شماره تماس با موبايل : 02191002360

منبع: طرحواره درماني